باغ چهلستون اشرف(دیوانخانه) - بهشهر - استان مازندران
باغ دیوانخانه به سال 1356 به شماره 1537در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و هم اکنون نیز شهرداری بهشهر در عمارت آن مستقر و محوطه، به پارک عمومی تغییر کاربری داده است. باغ چهلستون اشرف (دیوانخانه) واقع در استان مازندران، در زمین شیبدار دامنه شمالی کوه برزو (پیشکوه جهان مورا) از شمال به جنوب ساخته شد. این باغ با ابعاد 170متر عرض و550 متر طول، در سال 1021 هـ.ق به دستور شاه عباس طرحریزی و طی چند سال احداث شده و محل بار عام و تشریفات شاه عباس و پذیرایی مهمانان بوده است. این باغ دارای دو خیابان اصلی میباشد که محور طولی باغ با چشماندازی به سوی شمال و دریا است، و در نقطه تقاطع آنها، استخر بزرگ باغ قرار دارد.
در بخش جنوبی، آب نهر پس از گذشتن از چهار حوضچه، از زیر بنا عبور کرده و روبه روی نمای شمالی، از آبشار کوچکی سرازیر و به استخر مستطیل بزرگ در محور شمالی ـ جنوبی(با ابعاد 3/36*416 متر) مقابل عمارت میریزد.
دور تا دور استخر، در زمان شاه عباس اول گودالهایی برای قرار دادن شمع وجود داشته است که هنگام تشریفات، آنها را روشن میکردند و به همین مناسبت آن را حوض نور مینامیدند و به واسطه شیب زمین، آبشارهای کوچک با کف سینه کبکی، در محل ریزش آب از یک سطح به سطح دیگر در محور اصلی وجود دارد.
پوشش گیاهی باغ را عمدتاً: درختان سرو (به صورت خطی در امتداد محورهای اصلی باغ)، نارنج، پرتقال، لیمو، خرمالو (در کرتهای مختلف باغ)، چنار، شاه بلوط، توت، انار و گلهای مختلفی چون رز تشکیل میدهد.
باغ دیوانخانه به سال 1356 به شماره 1537در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و هم اکنون نیز شهرداری بهشهر در عمارت آن مستقر و محوطه، به پارک عمومی تغییر کاربری داده است.
پیتر دلاواله جهانگرد ایتالیایی 6 سال پس از شروع بنای اشرف به اشرف آمد و در قصر سلطنتی دیوانخانه ( باغ شاه ) به حضور شاه عباس صفوی رسید . وی در مورد ویژگیهای این مکان در سفرنامۀ خود توضیحات مفصلی را ارائه می دهد . در سفرنامۀ وی آمده است : ((اطراف شهر باز است و جز قصر شاهی که هنوز ساختمان آن به اتمام نرسیده و باغهای مربوط به آن و یک خیابان پر از دکان و مغازه و چند خانه که بدون نظم در وسط درختان ساخته شده و اطراف آنرا زمینهای وسیعی احاطه کرده اسـت چیز دیـگری در آن وجـود نـدارد . در این محل چشـمه های آب شیـرین و زلال زیاد است و به اندازه ای در آنجا درخت وجود دارد که خانه ها میان آن گم شده است و من موقع نوشتن یادداشت روزانه خود تردید داشتم که آیا باید اشرف را شهری در میان جنگل بنویسم یا آنرا جنگلی بدانم که بعلت سکونت افراد حالت شهر به خود گرفته است .))
وی در مورد ویژگیهای عمارت دیوانخانه نوشته
است : (( این باغ که باغ شاه یا دیوانخانه نامیده می شود عبارت از
مربعی است که در انتهای جلگه و در پای تپه های پر درخت واقع شده و پشت کاخ
است . در بالای همین تپه هاست که شاه دستور داده خانه های زیادی که جزو
عمارت باغ محسوب می شوند بنا کنند . دیوانخانه در وسط باغ واقع شده و عبارت
از بنایی است که طول آن سه برابر عرض آن است . جلوی این بنا کاملاً باز
است ولی در عقب و طرفین آن دیواری است که از پنجره های متعدد پوشیده شده
است . فاصله کف عمارت از سطح زمین دو پله است و قسمت باز بنا درست رو به
شمال یعنی پشت به طرف درب ورودی است . جلوی بنا خیابانی طولانی و سنگفرش
قرار گرفته که در وسط آن جویی جاری است و از حوضی که در جلوی دیوانخانه
ساخته شده دائماً آب به سوی این جوی جاری است . ))
ملگونوف دانشمند روسی در مورد بنای دیوانخانه در کتاب خود به نام
سفرنامۀ مازندران آورده است : ((عمارت شاه عباسی که بنام دیوانخانه معروف
بود در سال 1743 میلادی خالی شد و از نظر افتاد . در برابر عمارت حوضی است
به عرض 50 قدم ، به طول 60 قدم ، به عمق یک ذرع و نیم و در دو طرف آن جویی
سنگی تا دروازه قرار دارد و اطراف آن سوراخی برای نهادن شمعها تعبیه شده
است . در جدار داخلی آبراهه های اصلی سوراخهایی ایجاد کرده بودند که ممکن
بود در حدود هزار شمع روشن را در آنها نگاه داشت . شمعهایی نیز در اطراف
استخر بزرگ روشن می کردند و به این مناسبت نام استخر نور بر آن اطلاق
کردند . ))
ژاک دمورگان فرانسوی که برای انجام تحقیقات علمی به مازندران آمده بود در
مورد دیوانخانه این چنین نوشت : (( در وسط باغشاه ، باغ بزرگی پر از
سروهای صد ساله و تخت گلهای آراسته یافت میشود . در تمام طول این باغ جوی
های منشعب از کوهستان که از آبشارهای متعددی نزول میکند جاری بوده ، حوض یا
استخر وسیع چهارگوشی را آب می دهد .
سابقاً این استخر در جلوی یک عمارت قابل
سکنی تر از خرابه های قصر کهن ولی با سلیقه ای نفرت انگیز جانشین شده است .
( قصر دیوانخانه که طعمۀ حریق شد و سپس در زمان نادر شاه ساختمان دیگری
بجای آن ساختند )
همه چیز مرا به قبول این نکته وامیدارد که این قصر برای مقر بزرگان به کار
میرفته است . حیاط های بزرگ ، باغها و ایوانها این محل را بسیار مفرح می
داشت . نکته عجیبی که من در باغات کشف کردم این است که هر یک از سنگهای
بزرگی که تشکیل سنگفرش را می دهد حروف اول اسمایی را با خود دارد . در میان
آنها شماره زیادی از حروف گرجی جلب توجه می کند . ))
رابینو محقق انگلیسی و نائب کنسول آن کشور در زمان محمد علی شاه قاجار به
مازندران سفر کرد و در سفرنامۀ خود که مازندران و استرآباد نام دارد
اطلاعات گرانبهایی در مورد اشرف به نگارش درآورد .
(( اشرف که اکنون رو به ویرانی است عظمت خود را مدیون شاه عباس صفوی است .
انحطاط این شهر در واقع با سستی خاندان صفوی شروع شد . این شهر سابقاً
خرگوران نام داشت و متعلق به پیرزنی بود . شاه عباس آنرا از او خرید و شهر
جدیدی در سال 1021 قمری تاسیس کرد .))
دونالد ویلبر عضو موسسه باستان شناسی ایالت
متحده آمریکا در کتاب باغهای ایرانی و کوشکهای آن در مورد بنای دیوانخانه
می نویسد : (( بر روی سر در اصلی ، تالاری بنام تالار نقارخانه قرار داشت .
چون در اصفهان و سایر شهرهای بزرگ ایران معمول بود که طلوع و غروب آفتاب
را به وسیلۀ طبل و نقاره اعلام کنند . ساختمان مزبور ( دیوانخانه ) در زمان
نادر شاه سوخت و به امر نادر شاه ساختمان دیگری به جای آن ساخته و به
چهلستون معروف گشت .
. . . در پشت عمارت استخری که در حدود 30 تا 40 متر مربع مساحت و عمق زیادی داشت قرار گرفته بود .
تنها اطلاعی که از این ساختمان در دست است این است که این بنا در حادثه
حریقی از بین رفت و در زمان نادر شاه (1747ـ 1736 )ساختمان دیگری در آن محل
بنا کردند و این بنای جدید را چهلستون نامیدند که اغلب ساختمان و باغ قبلی
را نیز به همین نام می شناسند . این ساختمان را تنها 12 ستون برپا نگه
داشته بود ولی مشهور است که مردم ایران عدد چهل را بعنوان مترادفی برای
تعداد زیاد به کار میبرند .))
البته ویلبر در توضیح دیوانخانه دچار اشتباه شده و مکانی را که دلاواله
توضیح مفصلی در مورد آن داده و آن را دیوانخانه نامیده نمیشناسد . ((
هیچگونه توضیحی از این باغ و عمارت آن داده نشده و نام آن نیز معلوم نیست .
))
عمارت دیوانخانه که هم اکنون در اختیار شهرداری بهشهر است بر اساس آنچه که
جهانگردان و سیاحان در وصف آن نوشته اند تغییرات بسیاری کرده است . بر اثر
گذشت زمان استخر بزرگ مقابل عمارت به فضای سبز تبدیل شده است . این بنا از
داخل هم به دو طبقه تبدیل شده است اگر چه نمای خارجی آن در یک طبقه با طاق
های قوسی شکل و پلکانی دو طبقه با کمی تغییر به همان گونه باقی است که
سیاحان تصویر آنرا بازگو کرده اند .
بهشهر یا همان اشرف البلاد با آثاری به جا مانده از دوران صفویه یادگار
شکوه و عظمت تاریخی است که این منطقۀ کوچک از کشور روزگاری را با آن سپری
کرده است . در دوران قدرت خاندان صفوی مخصوصاً شاه عباس به دلیل ارادتش به
مادرش خانم اشرف الملوک ابنیه و اماکنی برای تفریح و استراحت در این شهر
احداث شد که با گذشت زمان و پس از فروپاشی دوران حکومت آن خاندان اگرچه
تعدادی از این بناها مانند باغ صاحب الزمان ( در فراشمحله کنونی ) به کلی
از میان رفت و از تعدادی دیگر تنها خرابه ای بر جا ماند اما با احیای مجدد
این مکانها و فراهم آوردن امکاناتی برای جذب توریست و گردشگر می توان شاهد
شکوفایی مجدد این منطقه باستانی و تاریخی بود.
پل راه آهنی ورسک - سواد کوه - استان مازندران
پل وِرِسک از بزرگترین پلهای راه آهن سراسری ایران است که در ارتفاعات روستای ورسک در شهرستان سواد کوه در استان مازندران قرار دارد. این پل که از شاهکارهای مهندسی به حساب میآید در سال 1315 بازگشایی شد. پل ورسک که راه آهن سراسری تهران_شمال را به هم متصل میکند در ارتفاع ۱۱۰ متری از ته دره با دهانه ۶۶ متری و با وسایلی ابتدایی ساخته شد.
پل ورسک در شمار مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران محسوب میشود که در مهرماه ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۳۴ ثبت آثار ملی شده است. ورسک از جمله پلهای استراتژیک ایران است که توسط شرکت سوئدی-دانمارکی کامپساکس و با تضمین ۷۰ ساله احداث شد. این پل در دوران جنگ جهانی دوم توسط چرچیل، نخستوزیر وقت انگلیس پل پیروزی لقب گرفت. همچنین در ۲۳ تیرماه ۱۳۲۴ بنابر پیشنهاد وزارت راه، پل ورسک به نام پل پیروزی نامیده شد.
این پل فقط مخصوص عبور قطار است و در حال حاضر قطارهای مسافری تهران_ساری و تهران_گرگان پس از گذشت بیش از ۷۰ سال هر روز چندین مرتبه از روی آن میگذرند. همچنین قطارهای باری و سوختی نیز از روی آن عبور میکنند. امروزه پل ورسک علاوه براهمیت ویژه در صنعت حمل ونقل، از جاذبههای سیاحتی ایران نیز محسوب میگردد.
نام پل ورسک در کتاب رکورد گینس، در بخش پلهای با ارتفاع بیش از ۶۱ متر به ثبت رسیده است.
کوه اندوار - آمل - استان مازندران
اندوار یکی از کوه های بخش لاریجان آمل است
درحدود صدوبیست کیلومتر که از تهران فاصله بگیری در روستای بایجان یک جاده خاکی جدا میشود که از میان روستاهای بلقلم و هفت تنان و پردمه و خرم میگذرد و در مجموع طول این جاده پرپیچ وخم کوهستانی حدود چهل و پنج کیلومتراست که در دهه پنجاه قبل از میلاد احداث شده است و به روستای نشل ختم میشود که قبل از ان روستای اندوار قرار دارد
اندوار روستایی باصفا و دنج در دامنه یک کوه زیبا میباشد که آثار و نشانه های بسیار قدیمی از دوره ی گذشته در گوشه و کنار آن یافت میشود
براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۸۵ صورت گرفته، جمعیت آن ۲۲۶ نفر (۵۴ خانوار) بودهاست.
چشمه های باداب سورت - ساری - استان مازندران
چشمه های باداب سورت در موفعیت جغرافیایی N362119 E535123 در استان مازندران واقع هستند. مجموعه زیبا و دیدنی چشمه های آب معدنی باداب سورت اروست که از شگفت انگیزترین شاهکارهای طبیعت و به عنوان زیباترین چشمه جهان و همچنین دومین اثر طبیعی ملی ایران پس از قله دماوند با اقدامات و پیگیریهای انجام شده توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران، دهیاری اروست، مدیر عامل وقت شرکت تعاونی این روستا و همچنین مدیریت سایت اروست به ثبت رسید، در جنوب شرق شهر ساری٬ در ارتفاع ۱۸۴۱ متری از سطح دریا و طبق جغرافیای سیاسی وزارت محترم کشور در محدوده روستای اروست واقع شده است. این اثر زیبا و دیدنی که حدود سه هکتار را در بر می گیرد، از شمال به ارتفاعات و تپههای پوشیده از جنگلهایی با درختان سوزنی برگ میرسد، از جنوب مشرف به درههای پایین دست و از شرق در مجاورت ارتفاعات پوشیده از گیاهان بوتهای و درختچهها است. غرب آن را نیز روستای اروست احاطه کرده است.
چشمه های اسرار آمیز باداب سورت اروست مشتمل بر سه چشمه با آب های کاملاً متفاوت از لحاظ رنگ بو مزه می باشند. یکی از این چشمه ها دارای آبی بسیار شور می باشد و دارای دریاچه ای کوچک است که عمدتاً در تابستان برای شنا و آب درمانی استفاده می شود. در قسمتی از کف این دریاچه حفره ای عمیق به نام برمودای اروست وجود دارد. در کناره های این دریاچه نیز رسوبات سیاه رنگی وجود دارد که همراه با آب دریاچه جهت درمان دردهای کمر و پا٬ امراض پوستی٬ روماتیسم و میگرن سودمند است. همچنین به علت شوری زیاد این دریاچه و دارا بودن املاح و مواد معدنی فراوان به هیچ عنوان در فصل زمستان یخ نمی زند و هیچ جانوری نیز در آن زیست نمی کند. دو چشمه دیگر که در مجاورت این چشمه قرار دارند، بسیار کوچکتر هستند و به اکسیر حیات معروف اند. همچنین دارای آبی به رنگ نارنجی و کمی ترش مزه اند که به صورت دائمی و نشتی همانند نوشابه ایی گاز دار از دل زمین می جوشند. همچنین در اطراف دهانه چشمه ها کمی رسوب اکسید آهن نشسته است. آب های رسوبی چشمه های باداب سورت در مسیر جریان خود از بالای کوه به پائین طی هزاران سال مانند آبشاری پلکانی با هنرنمایی خود دهها حوضچه کوچک بسیار زیبا در رنگ های نارنجی، زرد، قرمز و طلایی در اندازه های مختلف ایجاد کرده است که اسراری از دنیای مستور و پوشیده طبیعت بکر و دل انگیز را به نمایش گذاشته است.
در یکی از این حوضچه ها که عمق نسبتا خوبی دارد و شبیه به یک جکوزی طبیعی است برخی از گردشگران وارد آن می شوند و در آن آبتنی می کنند. چشمه های باداب سورت اروست از نوع ژئوپارک محسوب شده و همزمان با آخرین چین خوردگی البرز در پلیوستوسن و پلیوسن که دوران چهارم زمین شناسی می باشد، شکل گرفته است. البته این چشمه ها بسیار جوان هستند چرا که اگر چشمه های باداب سورت اروست را پیاده صدها متر به سمت شمال طی مسیر کنید در ارتفاعات به باداب سورت قدیمی می رسید که به گودال زمان معروف است بطوریکه اگر وارد آن شوید به قدری مبهوت خلقت خداوند می شوید که گذر زمان را فراموش می کنید. البته این چشمه صدها سال است که خشک شده است، اما آثار بسیار زیبایی از آن باقی است و اگر این چشمه جوشان بود بدون شک جزو عجایب هستی به شمار می رفت. باداب سورت ها فقط به همین دو مکان ختم نمی شوند. مکان دیگری به نام باداب کوچک که به شورسر معروف است نیز وجود دارد که شامل دو چشمه می باشد.
این دو چشمه از نظر وسعت بسیار کوچک هستند و در منطقه ایی در روستای اروست واقع اند و خواص درمانی بسیار خوبی نسبت به دیگر چشمه ها دارند. در مجموع در حریم روستای اروست سه باداب با موقعیت های جغرافیایی مختلف وجود دارد که دو تای آن زنده اند و هر کدام از چندین چشمه که دارای آب هایی با دمای معتدل می باشند، تشکیل شده اند و در همه ایام سال پر آب می باشند. دیدار از چشمه و حوضچه های باداب سورت خستگی را از جان گردشگران بیرون می کند و چشمان کنجکاو و حقیقت جو در کنکاش مناظر طبیعی جنگلی و کوهستانی پیرامون تا دوردست ها مبهوت و خیره می ماند. خیال انگیزترین صحنه های منطقه به هنگام طلوع و غروب خورشید است که تلالو نور خورشید در حوضچه ها و انعکاس نور آنها همراه با سایه روشن طبیعت اطراف جلوه های تحسین برانگیز از موهبت خداوندی را به جلوه گری می گذارد که این چشم اندازهای چشم نواز هیچگاه از روح و ذهن فراموش نمی شود و بارها و بارها طبیعت دوستان را به تماشای خود فرا می خواند. باداب سورت در همه فصول سال زیباست و در هر فصل زیبایی های خاص خودش را دارد اما پر بازدید ترین زمان، فصل بهار و تابستان است. چراکه در فصل بهار این منطقه بسیار سر سبز و خرم است و فصل تابستان نیز زمان خوبی برای آبتنی در این حوضچه های زیبا و سرشار از مواد معدنی می باشد.
دریاچه الیمالات - شهر نور- استان مازندران